THE
12 STEPS
(12 ADIM)
(12 ADIM)
BAĞIMLILIKTAN
KURTULMA REHABİLİTASYON PROGRAMI
GENEL
BAKIŞ
Yazar : Mustafa Doğan
Yazar : Mustafa Doğan
Adsız
alkolikler (Alcoholic Anonymus) 1938'de Amerika Ohio eyaletinde Bill
Wilson ve Dr. Bob Simith tarafından kuruldu. Kimilerine göre
kuruluş tarihi kuruculardan olan Dr. Bob'un son alkolü kullandığı
1935 olarak kabul edilmektedir.
Adsız
Alkolikler, kendilerinin bağımlılıktan kurtulma sürecindeki
tecrübelerini bu alanda sahip oldukları bilgi birikimini ile
birleştirerek The 12 Steps'i geliştirdiler. The 12 Steps ilkin
alkolikler için geliştirilmiş bir pskisosyal destek programı
olarak olarak tanımlanabilir. The 12 Steps'in uygulanması sırasında
uygulayıcı ve bağımlının tabi olduğu temel uygulama ilkeleri
için de uygulama rehberi niteliğinde 12 Traditions belirlendi.
Program
ilk olarak 1939 yılında
“ Alcoholics
Anonymous: The Story of How More Than One Hundred Men Have Recovered
from Alcoholism”
“Adsız Akolikler: Yüzden Fazla İnsanın Alkol Bağımlılığından
Kurtulma Hikayesi”
adıyla
kitaplaştırılarak basılmıştır. Günümüzde Adsız alkoliklerin rehber kitabı "Big Book" adlı kitaptır. Bu yayınlardan sonra The 12
Steps diğer bağımlılıklara yönelik olarak da geliştirilmiş ve
bugün uyuşturucu madde bağımlılığı, kumar bağımlılığı,
internet ve porno bağımlılığı, yiyecek ve iş bağımlılığı
gibi diğer bağımlılık türlerinde de uygulanmaktadır. Bugün
dünya genelinde 200'den fazla STK ve sayıları milyonları bulan
destekçi, bağımsız ve exuser rehber pekçok bağımlılığın ve
kompülsif bozukluğunl tedavisinde The 12 Steps'i uygulamaktadır.
PROGRAMIN
KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
American
Psychological Association
(Amerikan
Psikoloji Derneği ) tarafından yapılan tespitlere göre The 12
Steps'in öne çıkan özellikleri aşağıdaki şekilde
özetlenebilir:
-
Alkol, madde bağımlısı veya kompulsif (dürtülsel) bozukluklar
yaşayan kişiler bağımlı oldukları şeye karşı kendilerini
kontrol edemediklerini kabul etmelidirler.
-
Kendi başına bağımlılıktan kurtulamayan kişi, arınma ve
kurtuluş için daha üstün bir gücün varlığına ve onun
desteğine ihtiyacı olduğunu kabul etmelidir.
-
Bağımlı bir rehberin desteği alınmalıdır. Bu rehber bir exuser
da olabilir.
-
Bağımlı, geçmiş hatalarından ders almalı, geçmişteki
hataları nedeniyle ortaya çıkan olumsuzlukları, meydana gelen
zararları, sebep olunan mağduriyetleri gidermelidir.
-
Bağımlı, hayat tarzını değiştirmeli, davranışlarını olumlu
yönde değiştirmeli ve bunun yollarını öğrenme gayreti içinde
olmalıdır.
-
Bağımlı, arınmasının sürdürülebilirliğini sağlamak adına,
kendisi gibi bağımlılıklara düçar olmuş kişilerin kurtuluşu
için kendisi de mücadele etmeli, arınma yolunda elde ettiği
kazanımları diğerleri ile paylaşmalıdır.
PROGRAMIN
İŞLEYİŞİ
Yukarıda
da belirtildiği üzre The 12 Steps değer ve inanç temelli bir
rehabilitasyon programıdır. Bu programda kişinin kendini tanıması,
özsaygı ve özgüvenini tekrar elde etmesi, bireyi değerli kılan
ve bağımlılık sürecinde kaybedilen değerlerin tespiti ile
bunların yeniden kazanılması hedeflenmektedir.
Bağımlı
öncelikle kendisi bağımlı olduğu şeyden kurtulma isteğinde
olmalıdır. Diğer tüm benzer psiko sosyal destek programlarında
olduğu gibi bunda da bağımlılıktan kurtulma isteği olmayan
birinin bu programdan fayda umması mümkün değildir. Kişi değişim
iradesine sahip olması ve arınma sürecinde ilk adımı kendisi
atmalıdır.
The
12 Steps adsız bağımlıların uyguladığı bir program olup
ananim bir programdır. İnternette açık kaynak şeklinde pekçok
bilgiye ulaşmak mümkündür. Bağımlılıklarından bu program
yardımıyla kurtulanların tecrübeleri bu programın en önemli
motivasyon unsurudur.
Bağımlı
tandıkları aracılığıyla, internet üzerinden veya diğer
yollardan adsız bağımlıların gruplarına dahil olabilmektedir.
Gruplar tamamen gönüllülük üzerine oluşturulmakta ve
ücretsizdir. Grupların giderleri grup üyeleri tarafından
karşılanmaktadır. Rehabilitasyon sürecinde bağımlının bir
adsız bağımlı grubuna dahil olması sağlanmakta, exuser bir
rehberle temasa geçeren arınma sürecinin gerek kendisi gerekse
rehberi ile sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi
sağlanmaktadır. Gruplar 12 Traditions da belirtenen ilkelere göre
faaliyetlerini sürdürmektedir. Gruplar fiziki olarak oluşturulmakta
ancak kimi organizasyonlar internet üzerinden netmeeting şeklinde
toplantı yapabilmekte, hatta mail grubu şeklinde bireyler
birbirlerini görmeden sadece mail üzerinden de grup oluştararak
adsız bağımlı grupları şeklinde The 12 Steps'e uygun olarak
faaliyetlerini yürütmektedirler.
Gruplarda
The 12 Steps ve 12 Tradition'a uygun olarak bireyler geçmiş
yaşantıları ile ilgili acı tecrübelerini ve bağımlılıktan
kurtulma ve ayık kalma süreçlerini, bu süreçte elde ettikleri
tecrübeleri birbirleri ile paylaşmakta ve ayık kalma
motivasyonlarını birbirlerinden destek alarak canlı
tutmaktadırlar.
THE
12 STEPS
12
BASAMAK TEMEL İLKELER ve
BU İLKELERİN DEĞERLERLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Aşağıdaki
12 Steps'in temel ilkeleri yer almaktadır. Metinde Alkol Bağımlılığı
vurgusu yapılmasının sebebi sistemin bu kitleye göre
yapılandırılmış olmasıdır.
1.
Biz alkol bağımlıları, alkole karşı güçsüzüz ve bu
bağımlılık bizim hayatımızı yönetilemez hale getirmiştir.
Bu
basamakta vurgulanan değer “dürüstlük”tür. Kendimize karşı
dürüst olmalıyız.
2.
Biz bağımlılıktan kurtulmak için, sahip olduğumuz güçten daha
büyük olan Tanrı'nın gücüne ve onun desteğine muhtacız ve
buna inanmalıyız. O bize yardım edecektir.
Bu
basamakta vurgulanan değer “ümitvar olmak” tır. Ümidimizi
asla kaybetmemeliyiz.
3.
Biz irademizi ve amacımızı yaşantımızı Tanrı'nın kontrolüne
bırakmak için karar vermeliyiz ki bize yardım etsin. O'na olan
inancımız yolumuzu açacaktır.
Bu
basamakta vurgulanan değer “inanç”dır. Herşeyin başı inanç
olduğu gibi bağımlılıktan kurtuluşun mümkün olduğuna inanmak
da en önemli basamaklardan biridir.
4.
Kendimizle yüzleşmeliyiz, korkusuz bir şekilde ve açıkça
kendimize dönük bir araştırma ile ahlaki envanterimizi
çıkarmalıyız. Güçlü ve zayıf yanlarımızı görmeliyiz,
hangi iyi ahlaki değerleri kaybettiğimizi ve onların yerine hangi
kötü huyların yerleştiriğini tespit etmeli bunları yazılı
hale getirmeliyiz.
Bu
basamakta vurgulanan “cesaret-şecaattir” dir. Birinci
basamaktaki dürüstlük şecaatle birleşirse bağımlılığın
üzerine gidilebilir. Bağımlı birinci basamakta kendisi ile
yüzleştikten sonra kaybedilen değerleri ancak sorunların üzerine
şecaatle gitmek suretiyle yeniden elde edebilecek ve bağımlılıktan
kurtulabilecektir.
5.
Kendimiz için Tanrıyı dost ve yardımcı kabul etmeli, 4. maddede
belirlenen hususları Tanrı ile paylaşmalıyız. Bunun yanında
tespit ettiğimiz kötü huylarımızı ve zayıflıklarımızı bir
dostumuza/rehberimize/gönüllü bir exusera veya rehbere açmalı
onunla paylaşmalıyız.
Bu
basamakta vurgulanan “bütünlük”tür. Bağımlı sorunlarını,
kötü huylarını, kayıplarını, geçmişini ve halini bir
bütünlük içinde ele almalı ve bir tevazu içinde güvendiği bir
rehberi ve Tanrı'sı ile paylaşmalıdır.
6.
Biz kendimizi Tanrı'nın yardımına hazırlamalıyız ve
samimiyetimizi halimizle ve davranışlarımızla göstermeliyiz ki O
da üzerimizdeki kötü huylardan bizi arındırsın.
Bu
basamakta vurgulanan “isteklilik”tir. Bağımlı her halinden
bağımlılıktan kurtulma konusunda istekli olmalıdır. Eğer o
istekli olursa kendi dışındaki unsurlarında kendisine yardımcı
olacağına inanmalıdır.
7.
Tanrı'dan tevazu ve nezaketle istemeliyiz ki O bizim
eksikliklerimizi gidersin.
Bu
basamakta vurgulanan “tevazu”dur. Bağımlılıktan
kurtulma kişinin özüne dönmesinde tevazu büyük önem
taşımaktadır. Bağımlılık
sürecinde yaşanan acılar hatırlandığında tevazudan
ne kadar uzaklaşılmış olduğu anlaşılacaktır. Nezaket ve
tevazu ile aşılmayan yollar aşılacak, açılan eller, çalınan
kapılar geri çevrilmeyecektir.
8.
Kendisini mağdur ettiğimiz kişilerin bir listesini çıkarmalıyız
ve bu kişilerin mağduriyetini giderme zararlarını tazmin etme
konusunda istekli olmalıyız.
Bu
basamakta “disiplin ve aksiyon” vurgulanmaktadır. Kişinin
kendine söz geçirmesi ve harekete geçme zamanının geldiği ifade
edilmektedir. Bağımlılık sürecinde yalnızlaşan ve insanlara
yabancılaşan kişi zarar gören ilişkilerini düzetme yoluna
gitmelidir. Kişi nefsine
zor gelse de kendine
söz geçirmelidir. Bundan önceki aşamalarda ifade edilen tevazu,
nezaket, isteklilik gibi tüm değerlerin
kilidi
bu aşamada çözülmektedir.
9.
Mağdur ettiklerimizin zararlarını doğrudan tazmin etmeliyiz,
onlar nerede olursa olsun ulaşmalı ve onlara karşı üzüntümüzü
belirterek ve tevazu ile mağduriyetlerini gidermeliyiz. Tabi ki
kendileri ile yeniden karşılaşmamız ve bu girişimimiz
kendilerinde yeniden zarar oluşturacak kişiler hariç.
Bu
basamakta “affedicilik” vurgulanmaktadır. Bağımlı kendisinde
oluşan ve affedilmesi gereken hususları tespit ederek ve bunların
affedilmesi için aktif davranışta bulunarak affediciliği de
içselleştirecektir. Kendisi affedildikçe ruhunda oluşan ve
bastırılmış veya yer yer ortaya çıkmış olan başkalarına
duyduğu öfkenin de bastırılabileceğini öğrenmiş olacaktır.
10.
Bireysel envanterimizi sürekli kontrol etmeliyiz ve biz
yanlışlarımızı tekrarladığımızda, hemen farkına vararak ve
yanlışımızı zaman kaybetmeksizin itiraf etmeliyiz.
Bu
basamakta “otokontrol” vurgulanmaktadır. Hiçbir
insan Mükemmel
değildir
ve hata
yapar.
Hatadan ders alınır ise hata kötü değildir. Arınma sürecinde
sürçmeler yaşanabilir, ancak bu hatalar asla
yokluğa ve umutsuzluğa sürüklememelidir. Eğer kişi
düzenli
olarak kendini
kontrol
altında tutar ve sorgulamayı başarabilir ise,
arınma sürecinde kendine
doğru bir şekilde ve yapıcı olarak gözlemleme şansı elde eder.
11.
Tanrıdan isteme yollarını araştırmalı, O'nun razı olduğu
işleri bulmalı, O'na sürekli dua etmeli, O'nu düşünmeli ve
O'nda yoğunlaşmalıyız. Tanrı ile kontağımızı, irtibatımızı
güçlendirmeliyiz ki biz O'nu anyalım, O'nun bizden ne yapmamızı
ve ne yapmamamızı istediğini bilmeli ve buna uygun bir yaşam
tesis etmeliyiz. Böylece O'nun yardımının hep yanımızda
olacağını kabul etmeliyiz.
Bu
basamakta “ilim ve irfan” vurgulanmaktadır. Kişiyi,
bağımlılıktan koruyacak en önemli hususlardan biri manevi
beslenmedir. Bağımlı, bir insan olarak kendisini tanımalıdır.
Beden, ruh, nefis, ego gibi hususlarda sürekli beslenmelidir.
Sürekli okumalı ve araştırmalıdır. Elde ettiği bilgileri de
içselleştirerek, kendisini koruma ve yolunu aydınlatmada
kullanmasını bilmelidir.
12.
Bu basamaklar sonucunda alkol bağımlılığı ile ilgili olarak
ruhsal farkındalığımız ve arınmamızın yöntemlerini ve bunun
sürdürülebilirliğini öğrenmiş olacağız ve biz bu mesajları
diğer bağımlılara da ulaştırmalıyız, onların da kurtulmaları
için mücadele etmeliyiz. Her aşamada öğrendiklerimizi onlarla
uygulamalıyız.
Bu
basamakta “hizmet ve şükür” vurgulanmaktadır. Bağımlılıktan
kurtulduğu için teşekkürünü, bir başka bağımlıyı kurtarmak
için gayret ederek göstermelidir. “Nimetin şükrü cinsendir”
şeklindeki atasözü bu basamağı özetlemektedir. Kişi
başkalarını da kurtarmak için mücadele ederken kendi geçmişini
de hatırlayacak ve kendisinin hala tehdit altında olduğunu ve
korunması gerektiğini yaşayarak görecektir. Böylelikle hem
başkalarına hem kendisine iyilik yapmış olacaktır.
Yukarıdaki
ilkeler Orijinal ilkelerdir. Cinsiyet ve inanç farklılıkları gibi
bireysel hususiyetleri nazara alınarak ve temel ilkelere sadık
kalınmak şartıyla rehber söylem değişikliğinde bulunabilir.
Bağımlılık türlerine göre 1. ve 12. maddelerde bağımlılık
türlerine göre bağımlılığın adında değişiklik
yapılabilmekterir akol yerine eroin veya kumar gibi.
12
TRADİTİONS
12
TEMEL İLKE - UYGULAMA İLKELERİ
Aşağıda
yer alan 12 ilke , 12 basamaklı rehabilitasyon uygulamasına
yöneliktir. Süreç yönetiminde bu ilkelere sadık kalınması 12
Steps'in başarıya ulaşmasını sağlayacaktır.
Bu
temel ilkeler:
1.
Bizim toplumsal huzurumuz önce gelir, bireysel olarak bağımlılıktan
kurtulma başarısı gruplarımızın başarısına bağlıdır.
2.
Bizim gruplarımızda rehberlerimiz, sadece gruba hizmet düşüncesi
ile hareket eder, yönetmek veya katılımcılara emretmek gibi bir
tutumda bulunamazlar. Gruplarımızın temel hedefi Tanrı'nın
sevgisini (rızasını) kazanmaktır. Tanrı'ya olan güven ve sevgi
ile katılımcı kendisine grup içinde yer bulabilecek ve kendisini
rahat ifade edebilecektir.
3.
Gruplarımıza dahil olmak için gerekli olan tek şey, bağımlılıktan
kurtulma isteğidir.
4.
Her grup, bir bütün olarak bağımlılık çalışmalarını
etkileyen ve diğer grupları da ilgilendiren hususlar dışında
müstakil olmalıdır.
5.
Her grup öncelikli olarak bir amaca hizmet etmelidir, o da
bağımlılıktan muzdarip olan kişiye, programın gerektirdiği
mesajları ulaştırmaktır.
6.
Bir bağımlılık grubu her ne sebeple olursa olsun -iyiniyetle
dahi- zerre kadar da olsa , mali kazanım elde etmeyi hedefleyemez.
7.
Her grup kendine yetmeyi bilmelidir. Dış yardımlar mümkün olduğu
kadar minimize edilmelidir.
8.
Adsız Alkolikler, rehberlik hizmetlerinin sunulmasında profesyonel
kadrolar oluşturmak gibi bir hedefe yönelmemelidir. Ancak ilgili
STK'ların hizmet binalarının, rehberlik hizmeti sunmayan
çalışanlarının alanlarına göre profesyonellerden oluşmasında
mahsur yoktur.
9.
Adsız Alkolik grupları esnek olmalıdır, asla katı bir görev
paylaşımı şeklinde organize olmamalıdırlar, ancak STK'ların
yetkilileri hizmet listeleri oluşturabileceği gibi, yapılacak
işler için doğrudan sorumlu kişileri belirleyebilir.
10.
AA gruplarında kendi işleri dışında harici konulara girilmez,
siyaset veya diğer ayrıştırıcı konuların tartışılmasına
izin verilmez.
11.
Bizim halkla ilişkiler politikamız bireysel kazanımlardan ziyade
etkileşimin artırılmasıdır. Bizim herzaman yazılı ve görsel
medyada belli bir seviyede kişisel olarak bilinmezliğimizi
(adsızlığımızı) korumamız gereklidir.
12.
Bilinmezliğimiz (adsızlığımız) bizim bütün geleneklerimizin,
ilkelerimizin temeli olup, bu bize kişilerden önce prensiplerimizi
yerleştirmemiz gerektiğini hep hatırda tutmamızı sağlayacaktır.
Kaynaklar:
http://ezinearticles.com/?The-Principles-Behind-The-12-Steps-Of-Addiction-Recovery&id=548351